Eind vorig jaar werd melding gemaakt van de zaak van een werknemer uit Caçapava (SP) die een zaak bij de arbeidsrechtbank tegen zijn voormalige werkgever had gewonnen vanwege homofobe discriminatie. Hoewel het bedrijf geen handelingen verrichtte die de werknemer direct discrimineerden (zoals een salarisverschil), werd Jeferson Rodrigues Florêncio het slachtoffer van homofoob pesten door zijn baas, die ongepaste opmerkingen en grappen maakte. De rechter in de zaak, die medio 2011 begon, veroordeelde het bedrijf tot een morele schadevergoeding van R$30.
Voor veel mensen lijkt het misschien dat episoden van homofobie op het werk zeldzaam zijn, maar de waarheid is dat dit niet het geval is. Volgens het Rapport over Homofoob Geweld, opgesteld door het Mensenrechtensecretariaat van het Presidentschap van de Republiek voor het jaar 2012, kennen slachtoffers en agressors elkaar in 60% van de klachten, wat het vaakst thuis, op straat gebeurt en, ten derde, , in de werkomgeving. Omdat wij niet weten wanneer wij aan de beurt zijn, kunt u beter vooraf weten wat uw rechten zijn in soortgelijke gevallen.
Ten eerste moeten we niet vergeten dat volgens de wet iedereen recht heeft op iets. Dit is duidelijk. Maar om ergens recht op te hebben, moet je bewijzen dat je dat recht hebt. Dit is wat wij de ‘bewijslast’ noemen: wie beweert, moet het bewijzen. In gevallen van flagrante verschillen tussen de partijen, zoals in het consumentenrecht, is het gebruikelijk dat rechters deze last omdraaien, zodat de sterkere partij (het bedrijf) de aantijgingen van de zwakkere partij ontkent. In gevallen van discriminatie bestaat er echter nog steeds geen soortgelijk instituut – behalve in gevallen van huiselijk geweld, waarbij de rechter het slachtoffer meer geloofwaardigheid geeft. Daarom moeten we werken met wat we hebben.
Als u zich realiseert dat u op het werk het slachtoffer bent van homofobie, verspil dan geen tijd en probeer bewijsmateriaal in uw voordeel te verzamelen, zoals audio-opnamen, video-opnamen en e-mails. Wacht niet tot de situatie onhoudbaar wordt, want in geval van een noodsituatie moet u zorg dragen voor uw fysieke en psychische integriteit. In gewoon Engels: je hebt niet het brein om bewijsmateriaal tegen je werkgever te verzamelen. Naast dit bewijsmateriaal is het gebruikelijk om getuigen in te zetten. U kunt vragen om een schriftelijke, notariële verklaring of alleen om de naam en het adres van de persoon, zodat de rechter hem kan oproepen om te getuigen. Het probleem is echter dat een werknemer zelden tegen zijn bedrijf getuigt – en er bestaat niet zoiets als een anonieme getuige. Probeer jezelf dus te beschermen met bewijs dat niet afhankelijk is van de goede wil van mensen.
Probeer bovendien de situatie te melden aan bevoegde instanties. In São Paulo hebben we het Center to Combat Homophobia, een stadhuisorganisatie gevestigd in Pátio do Colégio n. 5 bijvoorbeeld. Verder is het belangrijk om een proces-verbaal op te maken bij een Regionaal Arbeidsbureau, om het feit vast te leggen. Klachten vormen geen bewijs van een feit. Het zijn louter eenzijdige verklaringen, dat wil zeggen dat ze alleen de versie van het feit vertellen vanuit het perspectief van het slachtoffer. Maar ze hebben een groot gewicht voor overheidsinstanties om met overheidsbeleid te werken, binnen hun bevoegdheden te handelen, en individueel hebben ze de psychologische functie om ons eraan te herinneren dat we een probleem hebben dat moet worden opgelost. Elke keer dat je naar die BO kijkt, zul je je herinneren dat je scores te vereffenen hebt. Anders is het gemakkelijk om het terzijde te laten om "hoofdpijn" te voorkomen.
En daarover gesproken: iedereen die een schadevergoedingsclaim indient, moet zich ook voorbereiden op mogelijke uitdagingen. Jeferson zelf, die de schadevergoeding in Caçapava won, zegt dat hij moeite had om weer op de markt te komen omdat hij actie ondernam tegen een werkgever. Daarom is het goed om voorbereid te zijn.
Degenen die een schadevergoedingsclaim indienen met weinig bewijs, hebben een kleinere kans om te winnen. Vandaar de noodzaak om u te laten adviseren door een goede advocaat. Er is bewijsmateriaal dat voor het slachtoffer gemakkelijk te verkrijgen is, maar als het wordt verrast, is het onvermijdelijk dat er een professional nodig zal zijn om bewijsmateriaal op te vragen dat bijdraagt aan het succes van de actie.
Het Arbeidshof is relatief gevoelig voor de rechten van werknemers en staat de laatste tijd steeds meer open voor gevallen van homofobie. Ofwel profiteren we van dit moment om onze rechten te doen gelden, ofwel blijven we gegijzeld door vooroordelen. Homofobie biedt wel compensatie.
Thales Coimbra is specialist in LGBT-recht; afgestudeerd en master in rechtsfilosofie aan de rechtenfaculteit van USP, waar hij homofobe haatzaaiende uitlatingen bestudeert; is oprichter en coördinator van Geds – Studiegroep Recht en Seksualiteit; is columnist over rechten op de portalen A Capa en Gay Brasil. www.rosancoimbra.com.br/direitolgbt
